Sorularınızı cvilis@cvilis.com adresine gönderebilirsiniz. Uzmanlarımız ve danışmanlarımız tarafından hazırlanan yanıtlar, her hafta perşembe günü burada yayımlanmaktadır.
Terörün finansmanının önlenmesi amacıyla yürütülen uyum süreçleri kapsamında derneğe üye kişilerin adli sicil kayıtlarını almamız gerekiyor mu?
İ*** R***
*** Derneği Yönetim Kurulu Üyesi
Dernek yönetimleri, dernek üyelerinin özel nitelikli kişisel verilerini işlemeye mecbur değildir; ancak FATF ilkeleri uyarınca uluslararası yaptırım uygulanan kişilerin dernek üyesi, gönüllüsü, ücretlisi ya da yardım toplama görevlisi olup olmadığını kontrolle mükelleftir.
Bu kapsamda üyelik işlemleri sırasında ve mevcut üyeler için düzenli olarak, üye ve üye adaylarının, çalışanların, bağış toplayanların ve gönüllülerin MASAK tarafından yayımlanan uluslararası yaptırım listesinde yer alıp almadığına ilişkin gerekli kontrollerin yapılması gerekir.
Liste kontrolü yapılması yeterli olup üyelerin adli sicil kayıtlarının talep edilmesine gerek bulunmamaktadır.
Başarılar dileriz.
CVILISTeknik Destek Ekibi
Vakfımızın iktisadi işletmesi üzerinden eğitimler veriyoruz. Önümüzdeki ay vereceğimiz eğitim için eğitmenler bizden eğitmenlik ücreti almayacak. Bu eğitim için alacağımız katılım ücretlerini vakfa bağış olarak alabilir miyiz?
G*** B***
Vakıf Yöneticisi
Bağış kavramı, vakfın talebi olmadan ve bağışçıların tek taraflı hür iradesine bağlıdır. Ayrıca karşılıksızlık ilkesi gereği, bağışçının tek taraflı olarak ortaya koyacağı iradeyle vakıftan bağışına herhangi bir karşılık bekleyemeyecek olması gerekir. (Şartlı bağışlarda bağış şartı, karşılık hallerinden sayılmaz.)
Tutarının (meblağ) vakıf tarafından belirlendiği ve karşılığında bir mal/hizmet sunulan gelirlerde bağıştan bahsedilemez. Eğitim hizmetinin sunulması karşılığında katılımcılardan vakıfça belirlenmiş bir bedel talep edildiğinden eğitim hizmeti için işletme üzerinden faturalandırma yapılması gerekmektedir.
Başarılar dileriz.
CVILISTeknik Destek Ekibi
Merhabalar. 8 yıl önce kurulan derneğimiz için bir iktisadi işletme kuracağız. Ama işletmenin kar etmesi durumunda derneğe kar aktarırken stopaj ödenip ödenmeyeceğini netleştiremedik. İktisadi işletme derneğe kâr aktarırken stopaj öder mi? Yardımcı olabilir misiniz?
D*** D*** A***
dernek saymanı
Bilindiği üzere ulusal mevzuatta dernekler, kazanç paylaşımı amacı taşımaktan men edilmiştir; ancak derneklerin amaçlarına ulaşabilmesi için iktisadi işletmeler kurarak ticari faaliyette bulunması mümkündür. Derneklere ait veya bağlı olup faaliyetleri devamlı bulunan sermaye şirketleri ile kooperatifler dışında kalan ticari, sınai ve zirai işletmeler ile benzer nitelikteki işletmeler, derneklerin iktisadî işletmeleridir.
Unutulmamalıdır ki 6102 sayılı Türk Ticaret Kanununun on altıncı(16) maddesinin “Devlet, il özel idaresi, belediye ve köy ile diğer kamu tüzel kişileri ile kamu yararına çalışan dernekler (...) bir ticari işletmeyi, ister doğrudan doğruya ister kamu hukuku hükümlerine göre yönetilen ve işletilen bir tüzel kişi eliyle işletsinler, kendileri tacir sayılmazlar,” hükmü uyarınca, kamu yararına çalışan dernekler tacir değildir; ancak iktisadi işletmesi bulunan ve kamu yararı taşımayan dernekler tacir kabul edilmektedir.
Dernekler, ticari faaliyet yürütebilmek için iktisadi işletme kurduklarında tacir sıfatı kazanır; zira iktisadi işletmelerin ayrı bir tüzel kişiliği bulunmaz. İktisadi işletme, dernekten ayrıştırılamaz, gayrimenkul gibi tasarruflar edinemez. Ne var ki iktisadi işletmelerin mali ve vergisel yükümlülükleri derneklerden ayrı takip edilmektedir. Bu nedenle dernekten bağımsız bir tüzel kişiliği bulunmasa da iktisadi işletmelerin vergi sicilleri derneğin vergi sicilinden ayrıdır; derneğin ve iktisadi işletmenin ayrı vergi mükellefiyetleri için ayrı vergi numaraları bulunur.
Derneğin iktisadi işletme kurması durumunda işletmenin yılsonunda elde edeceği kârın derneğe aktarılması, temettü (yani kâr payı) dağıtımı olarak değerlendirilemez.
Nitekim Danıştay 4. Dairesi tarafından 2016/14002 esas, 2019/2532 karar sayılı dosyada, Gelir Vergisi Kanununun 94. maddesine göre kâr dağıtımından bahsedilebilmesi için iki ayrı tüzel kişiliği haiz kurumun bulunması, tüzel kişiler arasında "hisse senedi" veya "iştirak hissesi" varlığına dayalı bir iştirak eden/iştirak edilen ilişkisinin mevcut olması gerektiğini vurgulanarak vakfa bağlı veya ait bir iktisadi işletmenin, vergilendirme işlemlerinden sonra kalan kazancını, bağlı olduğu vakfa aktarmasının bir kâr aktarımı olmadığına ve bu aktarımın vakıf yönünden, Gelir Vergisi Kanunun 75. maddesinin 1. fıkrasının 2. bendinde belirtilen iştirak kazancı olarak nitelendirilemeyeceğine hükmedilmiştir.
İktisadi işletmesinin elde ettiği kârı kendi hesaplarına aktaran dernek, vakıf, federasyon vb. sivil toplum kuruluşları için bu gelirlerinden dolayı gelir vergisi tevkifatı (stopaj) uygulanmaması gerekmektedir.
Başarılar dileriz.
CVILISTeknik Destek Ekibi
Derneğin yevmiye defterine haziran ayında kapanış tasdiki yaptırılır mı?
E*** G***
Finans Yöneticisi
Bilanço esasıyla hesap tutan derneklerin (1) yevmiye defteri ve (2) defterikebir tutmaları zorunlu olup envanter defteri tutma zorunluluğu bulunmamaktadır. Yevmiye defteri, kullanılacağı yıldan önce gelen son ayda, her yıl yeniden (açılış) tasdik ettirilir ve ara tasdiki yapılmaz. Defterikebir ise tasdik zorunluluğundan muaftır.
Derneklerde yevmiye defterinin kapanış tasdikinin yapılması zorunlu değildir.
Derneğimize iktisadi işletme kurduğumuzda işletmenin adresi, dernek merkezinde olacak. Bu durumda işletme ile dernek arasında kira sözleşmesi yapılması gerekir mi?
D*** D*** A***
dernek saymanı
Dernek iktisadi işletmelerinin dernekten ayrı bir tüzel kişiliği bulunmamaktadır. Ne var ki iktisadi işletmelerin mali ve vergisel yükümlülükleri derneklerden ayrı takip edilmektedir.
Dernek merkezinde faaliyette bulunan iktisadi işletmeleri, ayrılmazı bulundukları derneğe kira ödemekle yükümlü değildir.
Ayrılmazı bulundukları derneğin adresleri dışındaki adreslerde faaliyet gösteren işletmeler ise kiracı sıfatıyla hareket ederek kira ve stopaj (malik tüzel kişiyse stopaj yerine KDV) ödemekle mükellef olacaktır.
Başarılar dileriz.
CVILISTeknik Destek Ekibi
Derneğimize üye olan derneklerden ikisinin başkanı aynı kişi. Genel kurulda, bir derneği adına yönetim kuruluna, diğer dernek adına denetleme kuruluna aday oldu. Bir kişi hem yönetim hem denetim kurulunda görev yapabilir mi? Teşekkürler
T*** P***
*** Üyesi
Derneklerin (genel kurul hariç) yönetim ve denetim kurulu olmak üzere iki zorunlu organı bulunmaktadır. Bir kişi, ilkesel olarak zorunlu organların yalnızca birinde görev yapabilir. Anılan ilke hem gerçek hem de tüzel kişiler için geçerli olup tüzel kişi temsilcisi olan gerçek kişileri kapsamamaktadır. Yani örneğin A. B. isimli bir gerçek kişi, derneğinizin yalnızca yönetim ya da denetim kuruluna, bu kurulda da bir üyelik pozisyonu için aday olabilir. Benzer şekilde (tüzel kişilerin üye olabildiği derneklerde) X-Şirketi de derneğin yalnızca bir zorunlu oranında, bir üyelik pozisyonunu işgal edebilir.
Ne var ki tüzel kişilerin temsilcileri için durum farklılaşmaktadır. Söz gelimi Y-Şirketinin genel müdürü olan C. D. isimli gerçek kişi, aynı zamanda V-Derneğinin de başkanı olsun. Her ikisi de derneğe üye olan bu tüzel kişilerden biri yönetim, diğeri denetim kuruluna seçilebilir ve her ikisini de C. D. isimli gerçek kişi temsil edebilir. Bu yöntemle birden fazla tüzel kişiyi temsil eden bir gerçek kişinin birden fazla zorunlu organ pozisyonunda görev alması mümkündür.
Uygulamada mümkün olsa da çıkar çatışması yaratabileceği ve demokratik katılımı zedeleyebileceği kanaatiyle bu usul önerilmemektedir.
Başarılar dileriz.
CVILISTeknik Destek Ekibi
Ticari bir etkinlikten elde edilen gelir derneğe aktarıldığında yardım toplama faaliyeti olarak sayılıyor mu?
Y*** T***
Yardım yetkilisi
Bir tacir tarafından yürütülen ticari bir etkinliğin sonucunda elde edilen gelir, derneğinizin talebi olmaksızın ve düzenleyen tacirin özgür iradesiyle derneğinize bağış olarak aktarılıyor ise yardım toplama faaliyetinden söz edilemez. Burada dikkat edilmesi gereken husus, derneğiniz ile tacir arasında bir paylaşım anlaşması olmaması ve derneğinizin bu etkinliği yaygınlaştırıcı tanıtım faaliyetinde bulunmamasıdır. Bu koşullarda borçlanma oluşmayacağı ve gelirin derneğinize aktarımının tümüyle ilgili tacirin istek ve iradesine bağlı olduğu unutulmamalıdır.
